Την ίδια στιγμή, στην Τσέλσι είναι έξαλλοι. Ζητούσαν τέσσερα πέναλτι που δεν δόθηκαν αλλά βρέθηκαν εκτός τελικού εξαιτίας του εκτός έδρας γκολ. Ο Μίχαελ Μπάλακ ουρλιάζει στο πρόσωπο του Νορβηγού διαιτητή, Τομ Χένινγκ Οβρεμπο. Ο Ντιντιέ Ντρογκμπά φωνάζει στην κάμερα. «Είναι γαμ****η ντροπή». Δεν ήταν πάντως η μοναδική σημαντική μάχη που κρίθηκε στο εκτός έδρας γκολ. Την επόμενη χρονιά, η Μπάγερν του Λουίς Φαν Γκααλ έφτασε στον τελικό του Champions League παίρνοντας την πρόκριση από τους «16» και τους «8» χάρη στο εκτός έδρας γκολ. «Είναι σκληρό να συνειδητοποιήσεις κάτι τέτοιο» είπε ο Αλεξ Φέργκιουσον.
Από τότε, έξι διπλοί αγώνες στο Champions League κρίθηκαν στο εκτός έδρας γκολ, με την Μπάγερν να είναι ξανά μέσα σε αυτές το 2013, με τους Βαυαρούς να αποκλείουν την Αρσεναλ. Πλέον, μία ευρέως διαδεδομένη αντίληψη για το ότι αυτός ο κανόνας επηρεάζει κατά πολύ την ισορροπία προς τη μεριά του φιλοξενούμενου, έχει κάνει πολλούς να πουν ότι ήρθε η ώρα να καταργηθεί. Η ιδέα να τελειώσει το εκτός έδρας γκολ συζητήθηκε τον περασμένο Νοέμβριο στο διήμερο συνέδριο της UEFA για προπονητές που έγινε στην Νιόν.
«Το βάρος του εκτός έδρας γκολ είναι πολύ μεγάλο και όχι δικαιολογημένο τώρα πια» ήταν τα λόγια του Αρσέν Βενγκέρ, ενώ ο Φέργκιουσον -επικεφαλής του meeting ως πρεσβευτής της UEFA- αποκάλυψε ότι κάποιοι τεχνικοί θεωρούν ότι δεν είναι τόσο σημαντικό όσο ήταν. Η έμφαση στο επιθετικό κομμάτι του παιχνιδιού σήμερα έχει σαν αποτέλεσμα οι ομάδες να φεύγουν από την έδρα τους και να κάνουν νίκες».
Από τότε που βρισκόμαστε στον νέο αιώνα, 22 νοκ άουτ μονομαχίες κρίθηκαν στα εκτός έδρας γκολ και τα στατιστικά δείχνουν ότι τα εκτός έδρας γκολ στα δεύτερα παιχνίδια αυξάνονται ανά δεκαετία από το ’80 μέχρι σήμερα. Επίσης, ενώ ο μέσος όρος γκολ του πρώτου και του δεύτερου ματς αυξήθηκε το ’60, δεκαετία στην οποία ο κανόνας άρχισε να ισχύει (3.18 στο πρώτο, 3.17 στο δεύτερο), στις επόμενες ο μέσος όρος των τερμάτων του δευτέρου σκέλους ήταν πολύ μεγαλύτερος. Ο αριθμός των ομάδων που κάνουν εκτός έδρας νίκες στην Ευρώπη έχει αυξηθεί, πλέον συγκρίνεται με το ’60 και μάλιστα έχει υπερδιπλασιαστεί. «Ισως οι αμυντικοί βγάζουν λιγότερα χρήματα» είπε ο Ράφα Μπενίτεθ. «Οι ομάδες δεν είναι τόσο κακές εκτός». Ολα αυτά κάνουν την ερώτηση να ακούγεται πιο δυνατά. Ηρθε η ώρα να αποχαιρετίσουμε τον κανόνα;
Σε μία ποδοσφαιρική εποχή που τρέχει τόσο γρήγορα προς τον εκσυγχρονισμό, είναι περίεργο το ότι οι τύχες των ευρωπαϊκών ματς εξαρτώνται από έναν κανόνα ο οποίος κλείνει 50 χρόνια ζωής. Πριν το 1965, οι μάχες που ήταν ισόπαλες κρίνονταν σε τρίτο ματς και πολύ συχνά σε ουδέτερη έδρα. Αν μετά την παράταση υπήρχε ξανά ισοπαλία, ο νικητης έβγαινε από το στρίψιμο του νομίσματος. Κάτι πραγματικά απάνθρωπο ύστερα από 300 λεπτά αγώνα.
Η στιγμή-κλειδί για την αλλαγή ήρθε το 1964-65, όταν η Λίβερπουλ πέρασε στα ημιτελικά του Κυπέλλου Πρωταθλητριών με πρόκριση επί της Κολονίας στο στρίψιμο του νομίσματος. «Ο διαιτητής έβαλε ένα κομμάτι πλαστικό που στη μία πλευρά ήταν κόκκινο και στην άλλη άσπρο» έγραψε στην Liverpool Echo ο Ορας Γέιτς. Ο αρχηγός της Λίβερπουλ, Ρονς Γιτς, νίκησε και οι Reds προκρίθηκαν. Το κέρμα όμως είχε προσγειωθεί σχεδόν όρθιο στον χλοοτάπητα του Ντε Κάιπ της Φέγενορντ και η ρίψη του έπρεπε να έχει επαναληφθεί. «Σίγουρα όχι ικανοποιητικός τρόπος για να βγει νικητής από μία μάχη ανάμεσα σε δύο ισάξιους αντιπάλους».
Ο κανόνας του εκτός έδρας γκολ εισήχθη την επόμενη σεζόν. Η Χόνβεντ ήταν η πρώτη που τον εκμεταλλεύτηκε παίρνοντας την πρόκριση στο Κύπελλο Κυπελλούχων σε βάρος της Ντούκλα Πράγας μετά την ισοπαλία με 4-4 στο συνολικό σκορ. Εκείνη η καινοτομία, είχε νόημα. Τα ταξίδια για τους ευρωπαϊκούς αγώνες ήταν μεγάλα, δαπανηρά και το να παίζεις εκτός έδρας αποτελούσε πραγματικό μειονέκτημα. Η Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, η πρώτη αγγλική ομάδα που κατέκτησε το Κύπελλο Πρωταθλητριών το έκανε χωρίς να νικήσει σε ούτε έναν εκτός έδρας αγώνα τη σεζόν 1967-68, αποδεικνύοντας ότι τα ευρωπαϊκά ματς μακριά από το ‘σπίτι’ είχαν ρεαλιστικές δυσκολίες.
Οι συνθήκες που αντιμετώπιζαν οι ομάδες όταν έπαιζαν μακριά από την έδρα τους φάνηκαν όταν η Εβερτον έγινε η πρώτη αγγλική ομάδα που αποκλείστηκε στα εκτός έδρας γκολ, το 1970-71 μετά το 1-1 στο Γκούντισον Παρκ και το 0-0 στην Ελλάδα. Οι Toffees έκαναν το ταξίδι στην Αθήνα γνωρίζοντας ότι πρέπει να σκοράρουν τουλάχιστον μία φορά για να βρεθούν στα ημιτελικά, όμως αυτό που τους περίμενε ήταν μία εμπειρία που δεν είχαν ποτέ ξανά. «Μία εφιαλτική ατμόσφαιρα που αποκάλυπτε τα χειρότερα στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο» όπως έγραψε στην Echo ο Μάικλ Τσάρτερς. «Στο τελευταίο κομμάτι του αγώνα του Γκούντισον μας έσπρωχναν, μας τράβαγαν τα μαλλιά και έλεγαν. ‘Στην Αθήνα, θα σας δούμε στην Αθήνα’ έγραψε ο Τζο Ρόιλ. «Οταν πήγαμε εκεί, οι οπαδοί τους ήταν έξω από το ξενοδοχείο και οδηγούσαν γύρω από αυτό με μηχανές για να μας κρατήσουν ξύπνιους».
«Υποβληθήκαμε σε μία σειρά από τρομερά γεγονότα από τους Ελληνες» είπε ο Ρότζερ Κένιον, που είχε μπει αλλαγή στον αγώνα. «Από την εμπειρία μου με τον Παναθηναϊκό, θυμάμαι ότι όλοι οι οπαδοί ήταν φανατικοί καπνιστές που υπέφεραν από καταρροή». Ο μάνατζερ της Εβερτον, Ντέιβιντ Εκσαλ, δεν ξεχνά. «Η Αθήνα ήταν ένας πραγματικός εφιάλτης».
Προβληματικό γήπεδο, εχθρικό πλήθος, κοπιαστικές ώρες που προκαλούνταν από το ταξίδι προς το άγνωστο είναι μόνο μερικοί από τους λόγους που έκαναν το να παίζεις εκτός έδρας στην Ευρώπη τρομακτικό. «Από το μπροστινό και τα πλαϊνά παράθυρα έφευγαν τούβλα» θυμάται ο Μόρις Μάλπας της Νταντί Γιουνάιτεντ στον ημιτελικό του 1984 όταν η ομάδα του έχασε εκτός έδρας από την Ρόμα. «Ηταν μία πραγματική μάχη. Η αστυνομία δεν ήταν πουθενά». Ο κανόνας είχε σκοπό να φέρει ισορροπία ανάμεσα στον εντός και τον εκτός έδρας αγώνα. «Είχε στόχο να κάνει το μπαράζ να αποφευχθεί» λέει ο πρώην Τεχνικός Διευθυντής της UEFA, Αντι Ρόξμπεργκ, στο FourFourTwo.
«Είχε σκοπό να κάνει τις μεγάλες ομάδες να επιτεθούν». Ο κανόνας μπήκε στο ποδόσφαιρο με ενθουσιασμό, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι δεν υπήρχαν παρεξηγήσεις ή κριτική. Το 1969 η Λίβερπουλ βρέθηκε εκτός Fairs Cup από την Βιτόρια Στουμπάλ έχοντας ξεχάσει ότι ισχύει ο κανονισμός. Μετά τη νίκη με 3-2 στο δεύτερο σκέλος, οι Reds περίμεναν την παράταση, όμως ενημερώθηκαν από τον διαιτητή ότι μετρούν τα εκτός έδρας γκολ. «Χάσαμε από ένα πέναλτι, ένα αυτογκόλ και τους κανονισμούς της διοργάνωσης» είπε ο τεχνικός, Μπιλ Σάνκλι. Με το πέρασμα των χρόνων όμως ο κανόνας μοιάζει να γίνεται αναχρονιστικός.
Καλύτεροι αγωνιστικοί χώροι, πιο εύκολο και άνετο ταξίδι, βελτίωση στην τακτική και την προετοιμασία των αγώνων, όλα αυτά σημαίνουν ότι ο κανόνας τείνει να γείρει την πλάστιγκα υπέρ των ομάδων που που παίζουν εκτός έδρας. Ο λόγος που είχε δημιουργηθεί ήταν εντελώς αντίθετος από αυτό που συμβαίνει σήμερα, όπου μία ομάδα μπορεί να τερματίσει πρώτη στον όμιλο του Champions League και το να παίξει το δεύτερο σκέλος στην έδρα της να είναι μειονέκτημα. «Είναι αυτό που ουσιαστικά συμβαίνει» είπε ο Ρόξμπεργκ. «Λειτουργεί ανάποδα. Ωθεί τους γηπεδούχους να αμυνθούν και να είναι προσεκτικοί».
«Η αντεπίθεση είναι κομμάτι του μοντέρνου ποδοσφαίρου και κάτι το οποίο βελτιώθηκε πραγματικά στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο τα τελευταία 6-7 χρόνια» είπε το 2009 ο Φέργκιουσον. «Μετά την κατάκτηση του Champions League το 1999 ήμασταν απογοητευτικοί και έπρεπε να αλλάξουμε τη νοοτροπία μας. Χάσαμε εκτός έδρας από την Αϊντχόφεν, την Αντερλεχτ και από άλλες ομάδες, όλες τις φορές από αντεπιθέσεις».
Η Ρόμα του Λουτσιάνο Σπαλέτι, ο οποίος χρησιμοποιούσε σύστημα 4-6-0, έκανε κομμάτια την Ιντερ 6-2 στον τελικό του Coppa Italia το 2007, σε έναν αγώνα που επηρέασε τον τρόπο σκέψης του Φέργκιουσον. Ο Σκωτσέζος είχε μία πρώτη εμπειρία από το σύστημα των Τζαλορόσι, όταν οι δύο ομάδες συναντήθηκαν στα προημιτελικά του Champions League τη σεζόν 2006-07. Ετσι, ξεκίνησε να δίνει μεγαλύτερη έμφαση στις αντεπιθέσεις χρησιμοποιώντας την ευέλικτη τριάδα των Κριστιάνο Ρονάλντο, Κάρλος Τέβες και Γουέιν Ρούνεϊ. Και δούλεψε. Η Γιουνάιτεντ κατέκτησε το Champions League την επόμενη σεζόν και έφτασε σε τρεις τελικούς σε τέσσερα χρόνια.
Η αντεπίθεση είχε εξελιχθεί, το εκτός έδρας γκολ προσέδιδε αξία και έκανε τις ομάδες να έχουν επιπλέον κίνητρο για να παίξουν στην κόντρα μακριά από το ‘σπίτι’ τους. Η Ρεάλ Μαδρίτης συνέτριψε 4-0 την Μπάγερν στο Allianz Arena με ένα σεμιναριακό παιχνίδι αντεπιθέσεων. «Η βελτίωση των ομάδων που μπορούν να παίξουν σε αντεπιθέσεις είναι εκπληκτική» λέει ο Ρόξμπεργκ. «Εχουν κάνει επιστήμη αυτό που λέμε ομαδικές αντεπιθέσεις. Κερδίζουν τη μπάλα στο κέντρο και 3-4 παίκτες βγαίνουν με ταχύτητα στο αντίπαλο μισό».
Οι πολυτέλειες στη σύγχρονη ζωή έχουν επίσης κάνει πιο αδύναμο τον κανόνα του εκτός έδρας γκολ. «Στις μέρες μας οι ομάδες πάντα ταξιδεύουν με άνεση» λέει ο Μπένι ΜακΚάρθι, ο οποίος κατέκτησε το Champions League με την Πόρτο το 2004. «Τα τραίνα είναι πρώτης θέσης και τα λεωφορεία και τα αεροπλάνα είναι πολύ άνετα. Ακόμα και το jet lag έχει μειωθεί για τις ομάδες που αγωνίζονται εκτός έδρας».
Ο Σολ Κάμπελ πάντως διαφωνεί και λέει στο FFT ότι το να ταξιδεύεις μακριά από την έδρα σου «απαιτεί περισσότερα απ’ όσα νομίζετε». Αυτό που δεν μπορεί να αμφισβητήσει κάποιος είναι ότι τα ματς γίνονται σε αγωνιστικούς χώρους που βρίσκονται σε εξαιρετική κατάσταση και δεν έχουν καμία σχέση με τα λασπωμένα τερέν του παρελθόντος. «Δεν θα δεις ποτέ ένα καλό ματς σε έναν κακό αγωνιστικό χώρο» είπε κάποτε ο Βενγκέρ και αυτό είναι κάτι που λέει πολλά για το σύγχρονο παιχνίδι. Κάποτε ο Πεπ Γκουαρδιόλα διαμαρτυρήθηκε στην UEFA για το ότι το χορτάρι του Σαν Σίρο δεν ποτίστηκε πριν το παιχνίδι.
Οι τεχνολογικές εξελίξεις είναι επίσης ένας παράγοντας. Τα πάντα καταγράφονται και αναλύονται. Οι εκτός έδρας ευρωπαϊκοί αγώνες δεν είναι πλέον ένα τρομακτικό ταξίδι προς το άγνωστο. «Οι γνώσεις των ομάδων στην τακτική είναι καλύτερες τώρα» είπε ο Κάμπελ, ο οποίος σκόραρε στον τελικό του Champions League του 2006 για την Αρσεναλ. «Δεν υπάρχει μυστήριο για τον ποιον πρόκειται να αντιμετωπίσεις, αφού η καλύψη του ποδοσφαίρου είναι τόσο διαδεδομένη και μπαίνεις σε ένα ματς γνωρίζοντας όλα όσα χρειάζεται για τον αντίπαλο».
Υπό μία έννοια η Ευρώπη είναι συνυφασμένη με το εκτός έδρας γκολ. Στην Λατινική Αμερική και τις αφρικανικές διοργανώσεις όμως, έχει ακόμα νόημα. Τα πολύ διαφορετικά κλίματα και ο μεγαλύτερος χρόνος ταξιδιού το αποδεικνύουν αυτό. Οταν η Σαν Λορέντζο πήγε στην Λα Πας για να παίξει με την Μπολιβάρ στον ημιτελικό του Copa Libertadores της περασμένης σεζόν έγινε γνωστό ότι στην ομάδα έδωσαν viagra για να πάει περισσότερο οξυγόνο στο αίμα και να μπορέσουν οι παίκτες να προσαρμοστούν στα 3.650μ. υψόμετρο. «Ακόμα και να παίζαμε στο Κίτο, σε χαμηλότερο υψόμετρο, ήταν κάτι που το ένιωθες» λέει στην Ole ο προπονητής της Σαν Λορέντζο, Εντγκάρντο Μπαούσα, ο οποίος κατέκτησε τον τίτλο με την Λίγκα Ντε Κίτο του Εκουαδόρ το 2008.
Ο Ρόξμπεργκ αισθάνεται ότι ύστερα από 18 χρόνια που πέρασε στην ελίτ των προπονητών, δεν υπάρχει πλέον ο ίδιος ενθουσιασμός για τον κανονισμό. «Υπάρχει αρνητικότητα, οι περισσότεροι αυτό λένε. Ενας συνδυασμός πραγμάτων οδήγησε στην αλλαγή του τρόπου με τον οποίο βλέπουν τον κανόνα». Για να τον ξεφορτωθούμε, χρειάζεται νέα λύση. Ομως προς στο παρόν δεν έχει εμφανιστεί εναλλακτική πρόταση και η UEFA λέει ότι δεν υπάρχει «συγκεκριμένο πλάνο για να αλλάξει». Την ίδια στιγμή, κάποιοι, όπως ο Κάμπελ, το προτιμούν ως έχει.
«Θεωρώ ότι σε κάνει περισσότερο επιθετικογενή. Πηγαίνεις στην έδρα των μεγαλύτερων ομάδων στην Ευρώπη και ξέρεις ότι αν βάλεις γκολ θα κάνεις μεγάλη διαφορά. Δίνει στην εκτός έδρας ομάδα το έξτρα κίνητρο να σκοράρει και νομίζω είναι εξαιρετικό. Κρατάει τους πάντες σε εγρήγορση».
Οι απόψεις διίστανται, όμως μέχρι να εμφανιστεί ένα Plan B ή μέχρι ένα top club να διαμαρτυρηθεί έντονα, ο κανόνας των εκτός έδρας γκολ θα επιβιώνει. «Θέλαμε οι εκτός έδρας ομάδες να επιτίθενται» καταλήγει ο Ρόξμπεργκ. «Τώρα, ωθεί τις εντός έδρας στο να αμύνονται. Τότε είχε νόημα. Ισχυσε για σωστούς λόγους, όμως έχει έρθει η ώρα να το δούμε». Ο Ντιντιέ Ντρογκμπά σίγουρα θα συμφωνεί με αυτό…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου