Από τον Εδουάρδο και την κύστη γουρουνιού, στο χουλιγκανισμό του σήμερα!!

Πηγή: theplayer.gr

Μεσαίωνας. Απρίλιος του 1314. Ο Βασιλιάς της Αγγλίας, Εδουάρδος ο Β', βγάζει διάταγμα και απαγορεύει στους πολίτες να παίζουν στους δρόμους του Λονδίνου ένα παιχνίδι που θύμιζε ποδόσφαιρο και παιζόταν  με μπάλα από κύστη γουρουνιού. Ο λόγος ήταν πως κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού αυτού, τα άιματα άναβαν και οι παίκτες τσακώνονταν μεταξύ τους. Είναι το πρώτο καταγεγραμμένο δείγμα του ότι ποδόσφαιρο και χουλιγκανισμός πάνε χέρι-χέρι εδώ και αιώνες...

Εν έτει 2011 ασχολούμαστε λιγότερο με τα αμιγώς αγωνιστικά ενός αγώνα και αναλώνουμε χρόνο σε επεισόδια που μπορεί να έγιναν πριν, κατά τη διάρκεια, ή μετά απ' αυτόν. Οσο περνούν τα χρόνια  το λαοφιλέστερο άθλημα δεν εκπροσωπεί  την υψηλή τάξη, δεν αντιπροσωπεύει το ήθος και μάλλον δεν αξίζει τα δισεκατομμυρίων που επενδύονται πάνω του, στις μέρες μας. Κι αν τις τελευταίες δεκαετίες υπάρχουν οι λεγόμενες υπερδυνάμεις σε αυτό τον χώρο, όπως η Αγγλία, η Ισπανία, η Ιταλία και η Γερμανία, οι άλλες χώρες έχουν παραμείνει πολύ πίσω, βλέποντας τις ομάδες τους ανήμπορες να μπορούν να «χτυπήσουν» τους μεγάλους συλλόγους.

Αποτέλεσμα αυτού, είναι να τείνουν στον οπαδισμό και να ψάχνουν άλλες διεξόδους «νίκης», αφού η αγαπημένη τους ομάδα δεν μπορεί να τους καλύψει... συναισθηματικά. Και αυτοί οι διέξοδοι δεν είναι άλλοι από τον χουλιγκανισμό. Προς αποφυγή παρεξηγήσεων, αυτό δεν σημαίνει πως μόνο οι υποδεέστερες  ποδοσφαιρικά χώρες έχουν τέτοια κρούσματα, αλλά σε αυτές που έχουν υποδομές και στηρίζουν το άθλημα τα παραδείγματα είναι σαφώς λιγότερα και ως επί το πλείστον περιορίζονται εκτός αγωνιστικού χώρου.

Η έννοια του χουλιγκανισμού

Ο όρος χούλιγκαν χρησιμοποιήθηκε πρώτη φορά τη δεκαετία του 1890 για τις συμμορίες των δρόμων που έκαναν βανδαλισμούς. Με την πάροδο των χρόνων, αυτή η λέξη χρησιμοποιείται για να περιγράψει περιστατικά βίας, ρατσιστικής και γενικότερα ανάρμοστης συμπεριφοράς σε αθλήματα, είσοδο οπαδών σε αγωνιστικούς χώρους, ή προκαθορισμένα ραντεβού για... επίλυση διαφορών με την παραμικρή αφορμή.

Τα πρώτα... σημάδια  χουλιγκανισμού στον αθλητισμό και συγκεκριμένα στο ποδόσφαιρο σημειώθηκαν στη χώρα που θεωρητικά, γέννησε το άθλημα. Το 1170μ.χ. ένα άθλημα που παιζόταν μεταξύ ομάδων και με έναν τύπο μπάλας είχε κάνει δυναμικά την εμφάνιση του. Ο Γουίλιαμ Φιτζστέφεν, ένας κληρικός της εποχής που ταξίδευε και έγραφε για τις εμπειρίες του, ανέφερε μετά την επιστροφή του από το Λονδίνο πως «μετά από το μεσημεριανό, όλοι οι νέοι της πόλης έφευγαν από τα σπίτια τους και μαζεύονταν σε χωράφια και έπαιζαν ένα διαδεδομένο για τη χώρα άθλημα με μπάλα. Οι παππούδες, οι πατεράδες και άλλοι ενήλικοι επέβλεπαν τα παιδιά τους, αλλά πολλές φορές βλέποντας τόση ενέργεια και ανταγωνισμό, ξέφευγαν από τα όρια».

Η εδραίωση του αθλήματος

Τη δεκαετία του 1280 οι αναφορές για ένα άθλημα με μπάλα από κύστη γουρουνιού που παιζόταν στους δρόμους του Λονδίνου ήταν συχνότατες. Φυσικά, ομάδες δεν υπήρχαν, αλλά δεν ήταν λίγες οι φορές που η επιλογή παικτών δεν γινόταν τυχαία, αλλά έτσι ώτσε να χωρίζονται οι περιοχές που έπαιζαν για την τιμή τους. Τα δεδομένα της εποχής, το χάσμα μεταξύ υψηλής και αστικής τάξης έφερνε ανταγωνισμό, με αποτέλεσμα ο ανταγωνισμός να φέρει διάφορες μορφές βίας.

Από το 1300, το άθλημα πήρε μορφή. Οι ιστορικές αναφορές μιλάνε για ένα σκληρό άθλημα που παιζόταν μόνο στους δρόμους, το οποίο όμως οδηγούσε σε ακρότητες, καθώς τα δοκάρια στήνονταν έξω από μαγαζιά ή σπίτια, με αποτέλεσμα να προκαλούνται πολλές υλικές ζημιές και τους ιδιοκτήτες να... κυνηγάνε τους θύτες.

Επιπλέον, όπως είναι φυσικό δεν υπήρχε διαιτητής. Έτσι, οι αποφάσεις παίρνονταν από τους ίδιους τους παίκτες, κάτι που όξυνε τα πνεύματα και πολλές φορές οδηγούσε τις δύο ομάδες σε τσακωμούς και τραυματισμούς. Ο Εδουάρδος ο Β' έπειτα από πιέσεις των πολιτών απαγόρευσε το ποδόσφαιρο αυστηρά στους δρόμους του Λονδίνου, ενώ πολλές φορές οι αρχές σταματούσαν παιχνίδια ακόμα και σε ξέφωτα. «Υλικές ζημιές και διατάραξη της τάξης πηγάζει από αυτό το άθλημα που παίζεται με τα πόδια και από το οποίο μπορούν να εξωτερικευθούν πολλά άσχημα πράγματα», διαβάζουμε στις αναφορές της εποχής.

Άξιο αναφοράς είναι πως το άθλημα ήταν τόσο σκληρό, με αποτέλεσμα να μεταφερθεί ως τύπου εκπαίδευση των στρατιωτών, ενώ για κάποια χρόνια επιτρεπόταν να συμμετάσχεις σε αυτό, μόνο αν είχες στρατιωτική παιδεία!

Ο λαός υπερίσχυσε

Οι δύσκολες εκείνες εποχές έκαναν τους πολίτες να ψάχνουν λύσεις για να ξεφεύγουν από τις πιέσεις του βασιλιά και την επίβλεψη των στρατιωτών του. Τα αθλήματα ήταν μια τέτοια λύση, με αποτέλεσμα το ποδόσφαιρο να γίνει παράνομο και να παίζεται κρυφά. Όταν ο Εδουάρδος ο Β' πέθανε, το διάταγμα περί απαγόρευσης άρθηκε και το ποδόσφαιρο επανήλθε ξανά στους δρόμους. Μαζί του επέστρεψαν και τα δείγματα χουλιγκανισμού. Έναρξη αντιπαραθέσεων, τραυματισμοί και υλικές ζημιές ήταν καθημερινό φαινόμενο στο Λονδίνο, όταν μια μπάλα κυλούσε στο δρόμο. Οι επόμενοι κάτοχοι του θρόνου ακολούθησαν το παράδειγμα του προκατόχου τους και κάθε τόσο απαγόρευαν αυτό το άθλημα, αλλά οι πολίτες ποτέ δεν το σταμάτησαν πραγματικά...

Δείτε ιστορικές αναφορές για βίαια περιστατικά με βάση το ποδόσφαιρο από το 1314 έως και τις αρχές του 1900:

1314, 1315: Ο Εδουάρδος ο Β' απαγορεύει το ποδόσφαιρο (όπως παιζόταν τότε).

1349, 1388, 1410: To ποδόσφαιρο απαγορεύεται στους δρόμους του Λονδίνου, διότι οι πλανόδιοι και μη, έμποροι έκαναν παράπονα για καταστροφές στα προϊόντα τους.

1364: H «Σύνοδος του Έλι» απαγορεύει το ποδόσφαιρο, επειδή κατά τη διάρκεια του οι παίκτες τσακώνονταν μεταξύ τους.

1477: Ο Εδουάρδος ο Δ' έβγαλε διάταγμα ενάντια στο ποδόσφαιρο.

1496: Ο Χένρι ο 7ος έβγαλε διάταγμα ενάντια στο ποδόσφαιρο.

1539: Ετήσιο παιχνίδι στο Τσέστερ δεν ολοκληρώθηκε ποτέ, λόγω έντασης μεταξύ των θεατών.

1555: To ποδόσφαιρο απαγορεύεται στο Λίβερπουλ λόγω επεισοδίων.

1576: H Middlesex County Records αναφέρει πως 100 άντρες συνελήφθησαν επειδή έπαιζαν παράνομα ποδόσφαιρο. Για την εποχή, ήταν μια... σπουδαία σύλληψη.

1579: Λίγο μετά την έναρξη ενός αγώνα μεταξύ μαθητών του Κεϊμπριτζ και πολιτών του Τσέστερταουν, φίλαθλοι των δεύτερων εμφάνισαν μεγάλα ξύλα και άρχισαν να χτυπούν τους αντιπάλους, ενώ στη συνέχεια τους οδήγησαν και τους έριξαν στο ποτάμι!

1581: Άνθρωπος ξυλοκοπήθηκε μέχρι θανάτου σε εξέδρα, κατά τη διάρκεια ποδοσφαιρικού αγώνα.

1608: Το ποδόσφαιρο απαγορεύτηκε στο Μάντσεστερ λόγω «συμπλοκών παρεών υπό την επήρεια αλκοόλ».

1638: Ποδοσφαιρικό κοινό δημιουργεί μεγάλες καταστροφές στο Isle of Ely.

1694: Καταστροφές σε περιοχή που διεξαγόταν ποδοσφαιρικός αγώνας.

1740: Ένας κοινός αγώνας ποδοσφαίρου εξελίσσεται σε εξέγερση λόγω πείνας και ένας τοπικός μύλος λεηλατείται.

1797: Κατά τη διάρκεια μιας τοπικής εορτής, κάποια άτομα αποφάσισαν να παίξουν ποδόσφαιρο. Τα αίματα όμως άναψαν και άπαντες συνελήφθησαν από τις αρχές.

1843: 200 στρατιώτες και 50 αστυνομικοί χρειάστηκαν για να κατευνάσουν τα πνεύματα μεταξύ φιλάθλων της Πρέστον Νορθ Εντ και της Σάντερλαντ.

1846: Διακοπή αγώνα στην πόλη του Ντέρμπι λόγω συμπλοκών. Ο δήμαρχος της πόλης ήταν ανάμεσα στους τραυματίες.

1881: Στο σταθμό του Γουίγκαν, δύο άνθρωποι βρέθηκαν αναίσθητοι από ξυλοδαρμό, κατά τη διάρκεια μετακίνησης φιλάθλων της Πρέστον Νορθ Εντ στο Νιούτον, για ματς με την τοπική Χιθ.

1884: Φίλοι της P.N.E επιτέθηκαν σε παίκτες της Μπόλτον μετά το τέλος της μεταξύς τους αναμέτρησης.

1885: Σε ματς μεταξύ της Άστον Βίλα με την Πρέστον, φίλοι των γηπεδούχων επιτέθηκαν στους αντιπάλους με ξύλα, πέτρες και άλλα... πυρομαχικά.

1886: Συμπλοκές φίλων της Πρέστον Νορθ Εντ με αντίστοιχους της ΚΠΡ, κατά τη διάρκεια ταξιδιού με τρένο!

1888: Εφημερίδα αναφέρει πως υπήρξε «βροχή από αντικείμενα» σε ποδοσφαιρικό αγώνα.

1889: Φίλοι της Σμολ Χιθ επιτίθενται στους φιλοξενούμενους της Γουέστ Μπρομ.

1889: Στο σταθμό του Μίντλγουϊτς οπαδοί της Νάντγουϊτς και της Κρου αντάλλαξαν αντικείμενα, με πολλούς να τραυματίζονται και μεγάλο μέρος του σταθμού να καταστρέφεται.

1893: Σε παιχνίδι ανάμεσα στη Νότιγχαμ Φόρστ και τη Γουέστ Μπρομ, οι φίλαθλοι των γηπεδούχων μπήκαν στον αγωνιστικό χώρο και... ξυλοφόρτωσαν τους παίκτες των φιλοξενούμενων.

1896: Καθώς επέστρεφαν από ποδοσφαιρικό αγώνα, τρία άτομα επιτέθηκαν και σκότωσαν έναν αστυνομικό, ενώ τραυμάτισαν σοβαρά τον συνάδελφο του.

1899: Μετά τη λήξη του αγώνα μεταξύ Άλμπιον-Λούμπορο, οι φιλοξενούμενοι παίκτες δέθηκαν «βροχή από πέτρες».

1905: Μετά τη λήξη ενός αγώνα μεταξύ Πρέστον Νορθ Εντ-Μπλάκμπερν πολλοί θεατές κατηγορήθηκαν για χουλιγκανισμό, αλλά και για βιασμό μιας 70χρονης!

1906: Τότεναμ και Άστον Βίλα δεν ολοκλήρωσαν ποτέ τον αγώνα Κυπέλλου, καθώς πολλοί οπαδοί εισέβαλαν στον αγωνιστικό χώρο.

1909: 6.000 οπαδοί εξεγέρθηκαν κατά τη διάρκεια αγώνα στο «Χάμντον Παρκ». Αναφορές για θανάτους δεν υπήρξαν, όμως 54 αστυνομικοί τραυματίστηκαν σοβαρά, το γήπεδο σχεδόν καταστράφηκε, ενώ στη συνέχεια, όταν ο καυγάς μεταφέρθηκε στην πόλη της Γλασκώβης, οι ζημιές ήταν αμέτρητες.

To 1829, ένας Γάλλος που είχε ταξιδέψει στο Ντέρμπι, έτυχε να παρακολουθήσει έναν αγώνα ποδοσφαίρου. Η σκληρή εκδοχή της εποχής, τον "ανάγκασε" να γράψει πως "αν αποκαλούν αυτό άθλημα, τότε τι αποκαλούν μάχη;".

Οι αναφορές με την πάροδο των χρόνων συνεχίστηκαν: "Ο αντίπαλος, χρησιμοποιούσε χέρια, ώμους, δύναμη, ακόμα και καθόταν πάνω στον άλλο. Έκανε τα πάντα εκτός από φόνο για να πάρει τη μπάλα".


          Έξυπνη αναπαράσταση γνωστής μπύρας, για να προτάξει πως η αμέριστη κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να οδηγήσει σε ακραία φαινόμενα

Ήταν γραφτό...

Χρόνια, αιώνες ολόκληροι πέρασαν από τότε, πολλά καθεστώτα άλλαξαν, αλλά το ποδόσφαιρο ήταν κάτι διαχρονικό. Το άθλημα είχε διαδοθεί, τόσο στο Νησί, όσο και έξω απ' αυτό, πήρε επαγγελματική μορφή με την πάροδο των ετών. Ομάδες δημιουργήθηκαν, αγώνες προγραμματίζονταν μέρες πριν και για να υπάρχει ισορροπία, κάποιοι εκτελούσαν χρέη διαιτητή.

Οι παραπάνω αναφορές δεν είναι ενδείξεις, αλλά αποδείξεις πως ο χουλιγκανισμός ακολουθούσε το ποδόσφαιρο ανεξάρτητα με την κοινωνική τάξη κάθε περιοχής.

Το άθλημα έγινε αρεστό και από την υψηλή τάξη. Όσοι είχαν χρήματα, μίσθωναν ανθρώπους να παίξουν, ώστε αυτοί να παρακολουθούν. Υψηλή τάξη όμως, δεν σημαίνει πάντα και τρόπους... «Η βία ήταν ελεγχόμενη. Πολλοί κατανάλωναν ποσότητες αλκοόλ και μετά επιδίδονταν σε λογομαχίες και πολλές φορές βίαιες πράξεις με αφορμή το ποδόσφαιρο», διαβάζουμε σε μια αναφορά πριν το 1900.

H Θάτσερ σταματά τον χουλιγκανισμό στα γήπεδα

Ακόμα ένας αιώνας πέρασε. Το ποδόσφαιρο είχε πάρει την τελική του μορφή, χώρες απ' όλον τον πλανήτη έπαιρναν μέρος σε διοργανώσεις, δημιουργήθηκε το Παγκόσμιο Κύπελλο, μετέπειτα οι αμιγώς ευρωπαϊκές διοργανώσεις για συλλόγους και ο κόσμος μπορούσε πλέον να μιλάει μια «κοινή γλώσσα».

Η γλώσσα του αθλήματος, είχε όμως και ακόμα μία που είχε γίνει βραχνάς της. Ο χουλιγκανισμός είχε επίσης εδραιωθεί, σε σημείο που θα μπορούσαμε να πούμε πως ήταν και αυτός... επαγγελματικός! Το κοινό προχωρούσε σε βίαιες πράξεις, οι τραυματίες μετά τους αγώνες ήταν συχνό φαινόμενο και επόμενο ήταν να φτάσουμε στο επόμενο στάδιο: Το θάνατο.

Οι γνωστές τραγωδίες του Χέιζελ και του Χίλσμπορο, όπου πολλοί άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στο βωμό του αθλήματος, ανάγκασε την τότε πρωθυπουργό της Αγγλίας, Μάργκαρετ Θάτσερ, να πάρει σοβαρές αποφάσεις.

«Δεν υπάρχουν δικαιολογίες, δεν υπάρχουν λόγια. Το φταίξιμο είναι αποκλειστικά της Αγγλίας», είχε δηλώσει δημόσια η «σιδηρά κυρία». Οι Συντηριτικοί τότε πρότειναν το "Νομοσχέδιο για τους φίλους του ποδοσφαίρου". Αυτό όριζε πως άπαντες έπρεπε να φέρουν στο γήπεδο μαζί τους ταυτότητες, κάτι που σήμαινε πως η ιδιότητα τους ως φίλαθλοι, ποινικοποιήθηκε.

«Το αγγλικό ποδόσφαιρο άλλαξε για πάντα. Άλλαξε σε τέτοιο σημείο, που, είκοσι χρόνια μετά αν κάποιους προσπαθήσει να συγκρίνει το ποδόσφαιρο του τώρα με εκείνο του Χίλσμπορο, θα είναι σα να προσπαθεί να βρει ομοιότητες με τον κινηματογράφου προ και μετά την έλευση του ήχου», αναφέρει ο δημοσιογράφος-συγγραφές, Τζέισον Κόουλεϊ, στο διάσημο βιβλίο του "Το τελευταίο παιχνίδι".



Ο χουλιγκανισμός στην Ελλάδα

Όλα τα παραπάνω συνέβαλλαν στο να πάρει το ποδόσφαιρο μια πιο ασφαλή μορφή εντός αγωνιστικών χώρων, καθώς εκτός αυτών, ο χουλιγκανισμός υπάρχει και πολλές φορές στην ακραία μορφή του. Οι αγγλικοί δρόμοι έχουν θρηνήσει πολλές φορές θύματα συμπλοκών, αλλά το άθλημα και οι υποστηρικτές του μένουν μακριά από αυτά τα στοιχεία που κακά τα ψέμματα, βρίσκουν ως αφορμή το άθλημα για να λύσουν διαφορές με... αλλόθρησκους.

Τα πράγματα στη χώρα μας δεν είναι τόσο ευοίωνα αναφορικά με την επίλυση αυτού του προβλήματος. Ο χουλιγκανισμός στην Ελλάδα εμφανίστηκε πρώτη φορά ως φαινόμενο και όχι ως απλή ύπαρξη τη δεκαετία του '80. Η εξέλιξη του ήταν ραγδαία και πλέον έχει εξελιχθεί σε μάστιγα...

Το υποανάπτυκτο ποδόσφαιρο της χώρας μας οδηγεί τους οπαδούς στο να βασίζονται πολλές φορές σε "νίκες" στον ξυλοδαρμό και όχι στον αγωνιστικό τομέα. Τα περιστατικά είναι αναρίθμητα, αλλά αυτό της 29ης Μαρτίου του 2007 ήταν η σταγόνα που (θα έπρεπε να) ξεχείλησε το ποτήρι. Σε προκαθορισμένες συμπλοκές οπαδών του Παναθηναϊκού και του Ολυμπιακού, σκοτώθηκε άνθρωπος, που τα χρώματα που υποστήριζε δεν έχουν καμία απολύτως σημασία. Το αποτέλεσμα; Αντί να αποδοθούν ευθύνες, να ληφθούν σοβαρές αποφάσεις και να μπει ένα οριστικό τέλος σε αυτό το φαινόμενο, το κράτος και οι αρμόδιοι αναλώθηκαν σε δίκες, οι υπαίτιοι έμειναν ελεύθεροι και εφήμερες «σκληρές αποφάσεις» λαμβάνονται κάθε τόσο.

Η απαγόρευση μετακινήσεων και τα ματς κεκλεισμένων των θυρών είναι οι στάνταρ ποινές. Τα χρηματικά πρόστιμα στους συλλόγους, επίσης. Κανένα πλήγμα στους χούλιγκαν, καμία προσπάθεια αναδόμησης του αθλήματος. Οι ευθύνες μεταφέρονται από δω κι από κει, τα περιστατικά δεν μειώνονται και... η ιστορία γίνεται σιωπή.

Κάποτε, σε μια προσπάθεια επίλυσης του προβλήματος, υπήρξαν παράγοντες που έφεραν τη Μάργκαρετ Θάτσερ ως παράδειγμα. Κι αν εκείνη η τακτική  είναι ακραία για τον Έλληνα, τότε τουλάχιστον να ληφθούν κάποιες σοβαρές και τελεσίδικες (επιτέλους) αποφάσεις. Γιατί ως γνωστόν, με ασπιρίνη δεν γιατρεύεις τον καρκίνο...