Σάββατο 3 Δεκεμβρίου 2011

Χρήμα, δόξα και κατάθλιψη...!!

Με τη βοήθεια της NIDA και της αθλητικής ψυχολόγου Ιωάννας Ρίζου αναλύουμε τα αίτια για τις αυτοκτονικές τάσεις στο χώρο του επαγγελματικού αθλητισμού.
Χρήμα, δόξα και κατάθλιψη...
Τον τελευταίο καιρό έχει πάρει τη μορφή επιδημίας. Από την αυτοκτονία του Ρόμπερτ Ενκε το Νοέμβριο του 2009 μέχρι την πιο πρόσφατη του Γκάρι Σπιντ την περασμένη Κυριακή έχουν συμβεί πολλά παρόμοια περιστατικά που -αν μη τι άλλο- δεν είναι συνηθισμένα για τον χώρο του αθλητισμού. Πιο χαρακτηριστικά μάλιστα πέρα από αυτά του γκολκίπερ του Αννόβερου και του προπονητή της εθνικής Ουαλίας ήταν οι αποτυχημένες προσπάθειες του Γερμανού διαιτητή Μπαμπάκ Ραφάτι, που έκοψε τις φλέβες του, όπως και του Βέλγου ρέφερι Κρις Σκέλστρετ που έπραξε το ίδιο.
Με εξαίρεση τον τελευταίο, ο οποίος αποδεικνύεται ότι κατέληξε στη συγκεκριμένη απόφαση από ερωτική απογοήτευση, καθώς δίπλα του βρέθηκαν μια φωτογραφία της πρώην συντρόφου του και ένα γράμμα που εξηγούσε τους λόγους της τραγικής απόφασής του, οι υπόλοιποι είχαν διαφορετικά αίτια για να βάλουν τέρμα στη ζωή τους.
Η ιστορία του 32χρονου Ενκε είναι από τις πιο χαρακτηριστικές. Δύο χρόνια πριν αυτοκτονήσει έχασε τη δίχρονη κόρη του, που αντιμετώπιζε σοβαρό καρδιακό πρόβλημα εκ γενετής. Λίγο καιρό πριν καθίσει με το αυτοκίνητό του πάνω στις ράγες της σιδηροδρομικής γραμμής στο Νόισταντ για να δώσει τέλος στη ζωή του, είχε αντιμετωπίσει και ο ίδιος σοβαρά προβλήματα υγείας. Δεν ήταν φυσικά ο μόνος.
Υπάρχουν αρκετοί γνωστοί πρώην και νυν επαγγελματίες αθλητές (και Ελληνες ανάμεσά τους) που έτρεχαν να σώσουν τα παιδιά τους (κάποιοι μάλιστα δεν τα κατάφεραν) και τον εαυτό τους έπειτα από λαμπρή καριέρα. Οπως έφυγαν και αρκετοί ακόμη από καρδιακές προσβολές και άλλα αίτια που δεν μάθαμε ποτέ για ευνόητους λόγους.
Η χρήση αναβολικών
Στην προσπάθειά μας να εξηγήσουμε τα συνεχή φαινόμενα ζητήσαμε βοήθεια ψυχιάτρου και ψυχολόγου. Ο πρώτος προτίμησε να κρατήσει την ανωνυμία του, αλλά μας παρέπεμψε στην αμερικανική NIDA, το εθνικό ινστιτούτο για την κατάχρηση ναρκωτικών ουσιών, ενώ η δεύτερη, η αθλητική ψυχολόγος Ιωάννα Ρίζου, μίλησε στο Sentragoal και η αλήθεια είναι ότι μας βοήθησε να κατανοήσουμε αρκετά πράγματα.
Οσον αφορά τη NIDA, πάντως, που έχει καταγράψει πολλές περιπτώσεις επαγγελματιών αθλητών που έκαναν χρήση στεροειδών τα τελευταία χρόνια, ένα από τα συμπεράσματα είναι ότι η παρατεταμένη χρήση μπορεί να οδηγήσει σε πρόωρες καρδιακές προσβολές, εγκεφαλικά επεισόδια, όγκους στο ήπαρ, νεφρική ανεπάρκεια, αλλά και σε σοβαρά ψυχιατρικά προβλήματα. Εν ολίγοις τα αναβολικά οδηγούν (και) σε κατάθλιψη.
Η έλλειψη κινήτρου
Αναμφίβολα η εποχή λόγω της παγκόσμιας οικονομικής ύφεσης είναι περίεργη. Οχι όμως και για τους επαγγελματίες αθλητές, που αγωνίζονται στο υψηλότερο επίπεδο. Χώρια ότι η κατάθλιψη δεν έρχεται μόνο από χρήση αναβολικών.
«Ο καθένας απορροφάται στον κόσμο του και χάνεται μέσα στα δικά του προβλήματα» μάς είπε η Ιωάννα Ρίζου. Τώρα πως εξηγείται κάποιος που έχει χρήματα, φήμη και δόξα να οδηγείται στην κατάθλιψη ενώ τα έχει... όλα, είναι μεγάλη κουβέντα. Υπάρχουν παραδείγματα αθλητών θρύλων, που αποδείχτηκαν αυτοκαταστροφικοί, όπως ο Ντιέγκο Μαραντόνα και ο Μπγιορν Μποργκ.
«Αυτό το όλα ισχύει για μας τους απέξω. Οχι για τους ίδιους τους αθλητές» υποστήριξε η ψυχολόγος. «Σε αυτό το επίπεδο παίζει ρόλο το πως μεταλλάσσονται τα κίνητρα. Υπάρχει το φαινόμενο της υπερδικαιολόγησης: Μια δραστηριότητα που αρχικά ευχαριστεί κάποιον, δεν είναι ίδια όταν αρχίζει και πληρώνεται γι' αυτήν. Σαν να μειώνεται η ευχαρίστηση που ένιωθε προηγουμένως. Τα κίνητρα από εσωτερικά γίνονται εξωτερικά και αντί να ευχαριστιέται ο ίδιος, κοιτάζει το πως θα πάρει περισσότερα, είτε αυτό είναι δημοσιότητα είτε πως θα ικανοποιήσει τις προσδοκίες του κόσμου. Πολλές φορές γυρίζει μπούμερανγκ στον αθλητή, έτσι μετά από ένα διάστημα δεν υπάρχει πια κανένα κίνητρο».
Το αλκοόλ, τα ναρκωτικά, το υπερβολικό άγχος και φυσικά η κατάθλιψη είναι επί της ουσίας το ίδιο πρόβλημα. «Οταν δεν υπάρχει κίνητρο, είναι αυτό που λέμε ότι ο τάδε αθλητής... κάηκε. Ψυχολογικά δεν έχει να δώσει κάτι άλλο. Και εδώ η δουλειά μας είναι το πως θα του δώσουμε νέα κίνητρα» πρόσθεσε η Ιωάννα Ρίζου, που προέρχεται από το χώρο του μπάσκετ και έχει δουλέψει στο παρελθόν στην ακαδημία «Triple Crown» των Αλβέρτη, Ρεντζιά και Παπανικολάου, στην ομάδα του Παγκρατίου και στην εθνική ομάδα μπάσκετ με αμαξίδιο.
«Στις ακραίες περιπτώσεις πάντως όπου οι άνθρωποι καταλήγουν στην αυτοκτονία, μπορεί να έχει να κάνει με τη χρήση φαρμάκων (σ.σ. εδώ είναι από τις λιγοστές φορές που... συναντάται η ψυχιατρική με την ψυχολογία). Και η αυτοκτονία θέλει ενέργεια, δεν γίνεται σε φάση όπου κάθεται κάποιος και κοιτάει το ταβάνι» μάς είπε ακόμη η αθλητική ψυχολόγος Ιωάννα Ρίζου.
Περί μόδας και αιτίας
Στην επισήμανση ότι μετά το τραγικό συμβάν με τον Γκάρι Σπιντ υπήρξαν πολλοί ποδοσφαιριστές στη Μεγάλη Βρετανία που ζήτησαν βοήθεια από κλινικές για να αντιμετωπίσουν περιπτώσεις κατάθλιψης, όπως τουλάχιστον γράφτηκε στον «Guardian», μόνο ως θετική αντίδραση μπορεί να εκληφθεί. Τι μας είπε η Ιωάννα Ρίζου;
«Είναι καλό να κοιτάζεις πιο διεξοδικά ένα πρόβλημα, αρκεί να μη γίνεται μόδα, του στυλ ας πάρω κανένα αντικαταθλιπτικό ή ας πάω στον ψυχολόγο. Και η επίσκεψη στον ψυχίατρο μπορεί να είναι απαραίτητη αλλά σε καμία περίπτωση ένα φάρμακο δεν δίνει τέλος στο πρόβλημα. Καταπολεμά το σύμπτωμα, όχι όμως και την αιτία, που είναι η ουσία».
Στο ερώτημα γιατί τα προβλήματα εμφανίζονται πιο συχνά σε ομαδικά αθλήματα και όχι σε ατομικά, όπου ο αθλητής είναι και αισθάνεται απόλυτα μόνος, η απάντηση είναι απλή: «Σε μια ομάδα αυξάνεται συνεχώς ο ανταγωνισμός. Υπάρχει ο ομαδικός στόχος, αλλά πάντα υφίσταται και ο ατομικός. Να παίξω, να παίξω καλύτερα, να έχω δημοσιότητα, να κερδίσω χρήματα και πολλά ακόμη. Υπάρχει η εντύπωση ότι βρίσκεσαι σε μια ομάδα, αλλά μπορεί να νιώθεις μόνος σου.
Η παρουσία του προπονητή και άλλων 20 σημαίνει ότι αυτόματα θα δημιουργηθούν σχέσεις ανάμεσα σε κάποιους, καλές ή κακές, οπότε τίποτα δεν εγγυάται την αποφυγή της μοναξιάς. Χώρια ότι τα ομαδικά σπορ έχουν περισσότερη δημοσιότητα και αυτό δημιουργεί περισσότερο άγχος. Ο Τύπος ασχολείται με έναν κολυμβητή μία φορά το χρόνο, ενώ με έναν ποδοσφαιριστή ασχολείται καθημερινά. Η δημοσιότητα αυξάνει την πίεση και μοιραία οι πρωταγωνιστές βρίσκονται μια κατάσταση όπου όλοι τους παρακολουθούν και συνέχεια τους κρίνουν. Στο ατομικό αγώνισμα υπάρχει ο αθλητής και ο προπονητής. Κανείς άλλος. Και αυτή είναι πιο δεμένη σχέση, πιο συμπαγής...»
Ψυχολογία ίσον ταμπού
Βέβαια, η αθλητική ψυχολογία είναι ένα επάγγελμα που δεν ευδοκιμούσε στην Ελλάδα ούτε πριν από την κρίση και αποτελεί ταμπού όπως το να πας στον ψυχολόγο για συνεδρίες. Η Ιωάννα Ρίζου τελείωσε το μεταπτυχιακό της πριν από τέσσερα χρόνια αλλά ούτε τότε υπήρχε διάθεση από τους συλλόγους να ασχοληθούν σοβαρά με την πρόσληψη ενός ψυχολόγου.
Πολλές φορές μάλιστα το πρόβλημα ήταν οι ίδιοι οι προπονητές, που θεωρούν ότι το κομμάτι της ψυχολογίας είναι δική τους δουλειά, όπως μας ξεκαθάρισε η αθλητική ψυχολόγος: «Πράγματι, δύσκολα το ανέχονται, επειδή έχουν δώσει δείγματα ότι κάποιες φορές μπορούν να το κάνουν και οι ίδιοι είτε από ταλέντο είτε από διάβασμα. Ωστόσο, πρόκειται για δύο διαφορετικούς κλάδους. Είναι διαφορετικά να έχεις αναπτύξει μια ικανότητα διαβάζοντας και αλλιώς να έχεις σπουδάσει. Πολλοί προπονητές το βλέπουν και ανταγωνιστικά, ότι δεν μπορεί κανείς για παράδειγμα να τους πει πως θα φερθούν στους παίκτες. Σε αυτές τις περιπτώσεις ίσως να χρειάζονται και οι ίδιοι βοήθεια ψυχολόγου, διότι η συμπεριφορά επηρεάζει πολλά πράγματα.»
Και αν το πρόβλημα σε έναν σύλλογο που κάνει πρωταθλητισμό είναι ο προπονητής, τι συμβαίνει όταν σε ακαδημίες όπως η «Triple Crown», που είχε δουλέψει για μια σεζόν η Ιωάννα Ρίζου, το εμπόδιο είναι οι γονείς; «Δυστυχώς, υπάρχει έλλειψη παιδείας. Οταν οι γονείς σκέφτονται τι έχει το παιδί μου και χρειάζεται ψυχολόγο, καταλαβαίνετε πόσο δύσκολο είναι να κατανοήσει κάποιος την αναγκαιότητα. Ο ψυχολόγος υπάρχει για να βοηθάει τους παίκτες να αποδίδουν στο υψηλότερο επίπεδο. Ακούω να λένε ότι το 50% στον αθλητισμό είναι η ψυχολογία αλλά κανείς δεν ασχολείται σοβαρά. Σκεφτόμουν να πάω στην Αγγλία να συνεχίσω τις σπουδές μου, όμως διαπιστώνω ότι το επάγγελμα αυτό δεν υφίσταται στην Ελλάδα...»
Ωστόσο, επειδή δεν είναι όλοι οι αθλητές ίδιοι, υπάρχουν και κάποιοι που πραγματικά δεν χρειάζονται ψυχολόγο. Κλείσαμε την κουβέντα με την Ιωάννα Ρίζου ζητώντας να μας αναφέρει παραδείγματα αθλητών που τα καταφέρνουν μόνοι τους. Μην παραπλανηθείτε, πάντως, για εξαιρέσεις πρόκειται. «Θυμάμαι τον Γκάλη να δίνει τον καλύτερό του εαυτό μέχρι το φινάλε της καριέρας του. Ηταν ένας μπασκετμπολίστας που σου έδινε την εντύπωση ότι παίζει γιατί το γουστάρει αυτό που κάνει. Ανάλογο παράδειγμα είναι και ο Διαμαντίδης. Μπαίνει στο γήπεδο και νομίζεις ότι το σύμπαν να καίγεται γύρω του, αυτός θα κάνει τη δουλειά του. Και μάλιστα με εξαιρετική απλότητα...».
Πηγή: Sentragoal.gr

Δεν υπάρχουν σχόλια: