Ο προπονητής θέλει τους αναλυτές του!!

Πριν από πολλά χρόνια, όταν η σχέση μου με τα μαθηματικά δεν ήταν αυτή που είναι σήμερα, είχα ρωτήσει έναν καθηγητή μου τι χρησιμεύουν τα μαθηματικά στους ανθρώπους και μου είχε δώσει μία απάντηση που μου φάνηκε ιδιαίτερα χρήσιμη. Γράφει ο Χρίστος Χαραλαμπόπουλος.

Ο κόσμος που ζούμε είναι είναι ένας κόσμος αταξίας. Τα μαθηματικά βοηθούν τους ανθρώπους να βάζουν αυτόν τον κόσμο σε τάξη. Εκείνη η φράση, μου φαίνεται ότι ισχύει για το σημερινό ποδόσφαιρο περισσότερο από ποτέ. Τα τελευταία είκοσι χρόνια είναι πολλές οι αλλαγές που έχουν γίνει στο ποδόσφαιρο και το έχουν επηρεάσει βαθιά. Η σημαντικότερη κατεύθυνση προς την οποία κινούνται οι περισσότερες από αυτές τις αλλαγές, είναι η στατιστική ανάλυση των δεδομένων του παιχνιδιού. Κάποτε, ας πούμε στη δεκαετία του 80', τα μόνα νούμερα που είχαν θέση στο ποδόσφαιρο ήταν ο αριθμός των γκολ και οι βαθμολογικοί πίνακες. Άντε να πω και ο αριθμός των εισιτηρίων παρ' όλο που οι αριθμοί αυτοί δεν ήταν και ιδιαίτερα αξιόπιστοι. Από τα μέσα της δεκαετίας του '90 και ύστερα οι αριθμοί, δηλαδή τα στατιστικά στοιχεία, η αξιολόγησή τους και η ερμηνεία τους, άρχισαν να κερδίζουν χώρο και σπουδαιότητα μέσα στο παιχνίδι. Η μελέτη των στατιστικών βοήθησε στην καλύτερη αξιολόγηση ποδοσφαιριστών και αγωνιστικών συστημάτων. Στην αρχή, η σπουδαιότητα των δεδομένων και της ανάλυσής τους ήταν προνόμιο ενός πολύ στενού κύκλου ειδικών. Η δημοσιοποίησή τους στο ευρύ κοινό έφερε στην επιφάνεια τη σημασία που διαδραματίζουν, πλέον. Η αρχή έγινε με τα παιχνίδια του Τσάμπιονς Λιγκ και έδωσε τη δυνατότητα στους φιλάθλους, πέρα από το προφανές, να αντιληφθούν -όσοι βάζουν και το μυαλό να δουλέψει- ότι η στατιστική (και ιδιαίτερα η ανάλυση ορισμένων στοιχείων που αφορούν τις επιδόσεις των ποδοσφαιριστών) έχει γίνει πολύ σημαντικό στοιχείο του παιχνιδιού. Η συγκέντρωση και η ανάλυση στοιχείων ειδικά στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο άρχισε να αποκτά όλο και μεγαλύτερη σπουδαιότητα από τα μέσα της δεκαετίας του '90 και με τη βοήθεια της τεχνολογίας, ήρθε σε πρώτο πλάνο.

Απλώς να θυμίσω ότι στο αγγλικό ποδόσφαιρο αυτός που υπήρξε πρωτοπόρος στη συγκέντρωση και ανάλυση στοιχείων, ήταν ο Αρσέν Βενγκέρ. Πολύ αργότερα, θυμάμαι κάποια κείμενα που είχαν γραφεί, εκεί γύρω στο 2004 για το περίφημο laptop του Μπενίτεθ και μιλούσαν για τα μυστικά που έκρυβε. Τώρα, εικόνες μελών των προπονητικών επιτελείων με φορητούς υπολογιστές είναι κάτι πολύ συνηθισμένο και δεν προκαλεί καμία εντύπωση. Βέβαια, laptop είχε και ο πρόεδρος του Αγροτικού Αστέρα, αλλά το είχε για άλλη «δουλειά».

Οι Αμερικανοί τα ξεκίνησαν όλα

Η τάση μελέτης και ανάλυσης των στατιστικών ήρθε από την απέναντι πλευρά του Ατλαντικού και μάλιστα από ένα άλλο σπορ. Το μπέιζμπολ. Εκεί γύρω στο τέλος της δεκαετίας του '80 και στις αρχές της δεκαετίας του '90 ένας τύπος που ήρθε από το πουθενά, ο Μπιλ Τζέιμς, άλλαξε όλο τον τρόπο που οι Αμερικανοί -θεατές, παράγοντες, αθλητές, δημοσιογράφοι- έβλεπαν το παιχνίδι.

Ο Τζεϊμς δεν ήταν παίκτης ή προπονητής του μπέιζμπολ. Ήταν ένας απλός εργάτης σε ένα εργοστάσιο κονσερβών και κρατούσε τα στατιστικά της τοπικής κατηγορίας, σε μία αγροτική περιοχή του Κάνσας. Στον ελεύθερο χρόνο του μελετούσε αυτά τα στατιστικά στοιχεία και καθώς δεν εμπλεκόταν άμεσα με το σπορ, η ματιά του ήταν πιο φρέσκια και πιο ακριβής. Η μελέτη των στατιστικών τού αποκάλυψε ότι ένα μεγάλο μέρος της παραδοσιακής γνώσης που είχαν όλοι για το παιχνίδι, ήταν λανθασμένη.

Τα συμπεράσματα του Τζέιμς, χρησιμοποίησε, στην ομάδα των Εϊς του Οκλαντ, ο Μπίλι Μπιν. Περισσότερα μαθαίνει κάποιος από το βιβλίο «Moneyball» του Μάικλ Λιούις, που έγινε και ταινία. Φαίνεται πως η ανάλυση των στοιχείων ήταν ο πραγματικός πρωταγωνιστής του Euro 2012. Η εθνική Γερμανίας έχει την πολυπληθέστερη και μάλλον καλύτερη ομάδα ανάλυσης στοιχείων, αλλά αυτό δεν τη βοήθησε να περάσει στον τελικό. Από το 2005, που άρχισαν να χρησιμοποιούν σοβαρά την ανάλυση στοιχείων, φτάνουν, το λιγότερο, στον ημιτελικό των μεγάλων διοργανώσεων.

Η πρωτιά των Γερμανών

Ο Μπιν στην Καλιφόρνια γνώρισε τον Κλίνσμαν πριν γίνει προπονητής στην εθνική Γερμανίας και του έκανε λόγο για τη σπουδαιότητα της ανάλυσης και προφανώς, τον έπεισε. Η ανάλυση στοιχείων ήταν ένας από τους νεωτερισμούς που έφερε στον πάγκο της Νατσιοναλμάνσαφτ ο Κλίνσμαν. Στο Euro 2012 οι αναλυτές της εθνικής Γερμανίας είχαν εντοπίσει ότι οι ποδοσφαιριστές της αμυντικής τετράδας των Ολλανδών, άφηναν μεταξύ τους πολύ μεγάλες αποστάσεις. Η μελέτη και ανάλυση των στοιχείων, τούς είχε δείξει ότι η ιδανική απόσταση μεταξύ των αμυντικών, είναι μάξιμουμ τα 8 μέτρα. Μία απόσταση που δεν κρατούσαν οι Ολλανδοί και εκεί τους κτύπησαν στο μεταξύ τους ματς στο Χάρκοβ, όπου η ομάδα του Λεβ κέρδισε 2-1. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι η ομάδα αναλυτών και τεχνικής βοήθειας της Γερμανίας αποτελείται από 40 άτομα!
ΠΗΓΗ: Sportday